61. ЮНВА 4
Чадал: Цус шарын халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Давсаг шархирч өвдөх, шижинтэх өвчнийг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 2-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг чанаж ууна
Орц: Жүрүр, сэма, юнва, жирва
Тодруулга: Давсаг шархирч олон шээх, хурц болон архаг циститийн үед, мөн сахарын хэмжээг багасгах үйлдэлтэй тул диабетийн үед
60. ШУДАГ 4
Чадал: Бадган хүйтнийг дарах, илчийг үүсгэх, эс шингэснийг шингээх
Хэрэглэх заалт: Эс шингэсэн, зогьсох, амьсгал амаргүй болох, бадган хий, цээжээр хатгах, цайвар хаван, хошногоны гүвдрүү зэрэгт тустай. Арьс, мах, яс, бүлх, шөрмөсөнд цугласан хий, 5 цул, 6 сав эрхтэнд оршсон дотор хий, амь баригч, дээш гүйгч, гэх мэт нууц хий, цээж, бөгс, завсарт оршсон хий зэрэг өвчин бүгдийг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Гажа, руда, харүца, шудаг
59. ШИМШИН 6
Чадал: Хуйларсныг эвдэх, хоригдсныг ирүүлэх
Хэрэглэх заалт: Сарын хир хоригдох, эмэгтэйн нуруу давсаг цавь орчмоор өвдөх эх мэт эмэгтэйн өвчинв тустай.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Гажа, руда, сэца, вүлдог, дарву, шимшин
Анхааруулга: Жороор олгоно
58. ШИЖИД-6/Амирлуулагч 6/
Чадал: Бадганыг дарах, илчийг үүсгэх, эс шингэснийг шингээх
Хэрэглэх заалт: Эс шингэснийг шингээнэ. Ходоод, олгой, давсагны хий, бөөрний шинэ, хуучин хийг анагаана. Шинэ, хуучин цанх, уруу арилгагч хийн мөр буруудах, дээш гүйх, эхэс саатах зэргийг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн усаар даруулж хоолны өмнө ууна.
Орц: Арүр, гажа, жамц давс, жумз, мана, вүлдог
Тодруулга: Хоол шингэхгүй, цанхайх, гэдэс дүүрч хөөж хуржигнах, хэхрэх, өтгөн хатах, чацга алдах, унгахгүй болж гэдэс дүүрэх, зэрэг ходоод гэдэсний олон эмгэгүүдэд хэрэглэхэд тохиромжтой. Мөн амаржихаас өмнө уухад төрөлт хөнгөн явагддаг.
57. ЦЭРОНБРАГВОЙ
Чадал: Гэмтсэн халууныг анагаана, үгирийг хатааж, шархыг анагааж, химийг барих.
Хэрэглэх заалт: Ясны хугарал, булчин, үе, зөөлөн эдийн гэмтэл, бэртэлд хэрэглэнэ.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 3 удаа 3 капсулыг задлан, тан эмийг усанд буцалгаж ууна.
Тодруулга: Бүхий л төрлийн гэмтлийн үед хэрэглэх бөгөөд зөөлөн эдийн нөхөн төлжилт ясны бороололтыг түргэсгэж, өвдөлтийг бууруулж хаван хавдрыг буулгана.
56. ЦАРВОН 5
Чадал: Нян нядлах хатгалгыг дарах, цус шарын халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Хоолойн өвчин бүхэнд тустай. Хоолой арган хуурайшиж өвдөх, халуунаар дуу хаагдах зэрэгт хэрэглэнэ.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалгаж хоолой зайлж ууна.
Орц: Башига, дэгд, зод, царвон, юнва
Тодруулга: Байн байн хоолой өвддөг, идээлдэг, тонзилитийн үед хоолой зайлж хэрэглэнэ. Хүүхэд бүтэн сар, түүнээс дээш хэрэглэж болно.
55. ХОНЛЭН 6
Чадал: Гэмтсэн хямарсан халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Гэмтсэн халууныг засна.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 2-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг чанаж ууна.
Орц: банздоо, башига, жилж, зод, игүүшин, хонлэн
Тодруулга: Бүхий л төрлийн гэмтлийн эхний өдрөөс эхэлж 2-7 долоо хоног уухад гэмтлээс үүдэх архаг өвчинг үлдээхгүй арилгадаг.
54. ТАРЗАДНОРОВ
Чадал: Хорыг тайлах, илчийг сэлбэх
Хэрэглэх заалт: Идээний хор, найруулсан хор, махны хор, эмийн хор зэрэг төрөл бүрийн хордлогод хэрэглэнэ.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Арүр, брагшүн, гагол, жонш, мана, пагрил, сэржимэдог, хонлэн
53. СЭМЖИДДЭЖИД
Чадал: Хийг дарах, ялангуяа амь баригч хийн өвчнийг анагаах, бадган хүйтнийг анагаах, илчийг сэлбэх, нян хөнөөх
Хэрэглэх заалт: Хий өвчний зүйл, амин судалд оршсон хий, солиорох, хэлгийрэх өвчнийг засахад тустай.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг хонины мах,ясны шөлөөр даруулж ууна
Орц: Арнаг, библин, брогнин, гажа, задь, лишь, манчин, ниншош, руда, цалгар, халмагоюу, харүца, шингүн
Тодруулга: Сэтгэл санаа тогтворгүй болох, депресст хэрэглэхэд сайн нөлөө үзүүлдэг.
52. СЭМБЭРҮБАДМАДОВЖИД /анар лянхуа -8, Сэмбэрү-8/
Чадал: Шарыг арвидуулалгүйгээр бадганыг анагаах, илчийг сэлбэх
Хэрэглэх заалт: Олгой, ходоод, гэдэс зэрэг савны хүйтэн хийгээр хөөж хуржигнаж өвдөхийг дарж эс шингэснийг шингээж суулгахыг зогсооно.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Арүр, библин, Пагрил, сүгмэл, сэвимэдог, сэржимэдог, шинца, сэмбэр
51. СҮГМЭЛ-10
Чадал: Бадганыг анагаах, илчийг сэлбэх, шээс хаагдасныг шээлгэх
Хэрэглэх заалт: Бөөрний хүйтэн өвчин, давсагны чулуу, шээс хоригдохыг анагаана. Нян, ад хавсарсан амирлахад бэрхтэй үед Чун 5 нэмбэл Сүгчун болно.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн ус/ясны шөл, монгол архи/аар даруулж ууна.
Орц: аврай, библин, гажа, дигсрэн, жамбарай, жамц давс, ларьз, саврай, сүгмэл, сэржижима
50. СҮГМЭЛ-7
Чадал: Хийг дарах, биеийг шимжүүлэх
Хэрэглэх заалт: Эмэгтэйн цайвар хаван, хийнээс үүдсэн өвчин, бөөрний хүйтэн, хий арилгах чадалтай.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг бүлээн ус/ясны шөл,монгол архи/аар даруулж ууна.
Орц: Арнаг, ванлаг, задь, лишь, нишин, рани, сүгмэл
49. СҮГМЭЛ-3
Чадал: Хийн гүйдлийг идэвхжүүлэх, хүйтнийг арилгах
Хэрэглэх заалт: Нойр хулжих, бөөр, бэлхүүсний хүйтнийг анагаана
Хэрэглэх арга: Орой, шөнө, идээний хойно, идээг шингэсэн үед 1-2 капсулыг задлан эмийг үнээний сүүнд буцалгаж орондоо орохдоо ууна.
Орц: Библин, сирагарбо, сүгмэл
Тодруулга:Нойрыг ирүүлнэ
48. СРОЛО 4/Хүүхдийн буурал тан/
Чадал: Уушгины халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Уушгины цусан халуун, цэр ховхрохгүй байгааг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өглөө, оройд 1-3 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж, хооллосны дараа ууна.
Орц: Зажиг, лаган, сроло, шинар
Тодруулга: Хүүхдийн буурал тан гэж алдаршсан энэхүү тан нь ханиад томуу, хатгалгаанд Дарву 5-тай хавсран хэрэглэхэд нэн үр дүнтэй.
47. СРОГЗИН 5/амь баригч/
Чадал: Хийг дарах, цусны халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Голын хий долгисох, амин судалд хий оршсоныг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан усаар/ясны шөл, 3-4шимтийн шөл/ даруулж хоолны дараа ууна
Орц: Брогнин, задь, зандан, лишь, ниншош
Тодруулга: Дотор үймрэх, зүрхх чичрэх, элдэв юм бодогдох, нойр муудах, сэтгэл эвгүйцэх зэрэгт хэрэглэнэ.
46. СОЖИД 11/наранмандал/
Чадал: Нян нядлах, бөөрний хүйтнийг арилгах
Хэрэглэх заалт: Эс шингэсэн, бэтэг, цайвар хаван, суваг хаван, усан хаван, бөөрний хүйтэн, хөрөнгө цувирах, шар ус, бөөр бэлхүүс, давсаг, шээсний сүвээр хатгах, хүйтэн шар ус, нясуу, гөвдрүү, үхэр нясуу, хүйтэн хийгээр хөөх, хүйтнээр булингартах, нян хорхой, хүйтэн тулай зэрэг хүйтэн өвчнийг анагаах ба ялангуяа ходоодны галыг тэтгэж, тунгалгийг оронд нь оруулж, шар усыг өөрийн оронд нь хатаадаг
Хэрэглэх арга: Өглөө, оройд 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан усаар/шөлөөр,архиар/ даруулж хоолны өмнө ууна.
Орц: Библин, гүргэм, жава, жамбын брү, нишин, рани, сүгмэл, сэма, цээнэ, шинца, сэмбэр
45. САРИЧУН
Чадал: Нян хөнөөх, хатгалгыг дарах, бөөрний хүйтэн өвчнийг анагаах
Хэрэглэх заалт: Хуян, судал дагуу өвдөх, шимшрэх, явж суухад хүчирдэх, шар усны өвчин, хэрх, өөдөө хөөрөн хатгуулах, давсаг, бөөрний хүйтэн өвчинд тустай.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан усаар ууна.
Орц: Арүр, гүгүл, гүргэм, домти, жамбын брү, зажиг, зод, ларьз, манчин, нячи, руда, сүгмэл, цалгар, халмашош, жанаг, шудаг, шунхан
44. САМПИЛНОРОВ
Чадал: Цусны халууныг арилгах, нян нядлах
Хэрэглэх заалт: Хуян, гариг саа, шар усны өвчнийг дарна.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан усаар даруулж хоолны дараа ууна.
Орц: Арнаг, арүр, барүр, бибилин, бойгар, жарү, бридсазин, гагол, гиван, жарү, дигсрэн, жуган, жүрүр, задь, зандан/улаан, цагаан/, сэржижима, ларьз, лишь, мана, руда, сирагарбо, сиранагбо, мүдог, сумаранз, сүгмэл, талбгадорж, шинар, шинца
Тодруулга: Мэдрэл дагасан өвдөлт, мэдэрхүй буурах, бадайрах зэрэгт тустай.
43. РУДА-6
Чадал: Цус шарын халууныг арвидуулахгүйгээр бадган хүйтнийг анагаах
Хэрэглэх заалт: Бор хямарсан, амин судас, хоолойн хий, халууныг боловсруулж арилгах, цанх, хэрэх, бөөлжих, ходоодны амсраар хатгуулж өвдөхийг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өглөө, оройд хооллосны дараа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан усаар даруулж ууна.
Орц: Башига, библин, жүрүр, руда, сүгмэл, сэмбэр
Тодруулга: Спазмолитик байдлаар ходоод гэдэс өвдөх, хатгуулах, цанх татах зэрэгт хэрэглэнэ.
42. НОРОВ-7
Чадал: Эс боловсорсон халууныг боловсруулах, сарнисныг хураах,хуучирсан халууныг арилгах.
Хэрэглэх заалт: Тархсан, хямарсан халуун, ханиад, шинэ хижгийг боловсруулж,
халууныг бууруулна.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 2-3 удаа, хоолны дараа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг/усанд, давсгүй хонины шөлөнд/ буцалгаж ууна.
Орц. Арүр, барүр, гаж, гандигар, үрүр, лидэр, мана
Тодруулга: Ханиад томуу болон бусад өвчний үед бие зарайж халуурах болон хуучирсан халууны үед хэрэглэнэ.
41. НАГЦУР 3
Чадал: Хорын халууныг арилгах, шархыг анагаах
Хэрэглэх заалт: Аман доторх цусны өвчин, эвэршээлийг дарна.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсул эмийг задлан усаар даруулан том балгаж амандаа байлгаж зайлж ууна
Орц: Арүр, нагцүр, шунхан
Тодруулга: Афтозный стоматит болон ам гэмтэхэд үед хэрэглэнэ.
40. МИНЖИН 7
Чадал: Нян боом, хавдрыг дарж хатгалгыг арилгах
Хэрэглэх заалт: Хөхний хавдар, хөхний өвчнийг арилгахад тусална.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Гиван, дигсрэн, домти, ёгчом, ларьз, минжинсэрбо, цалгар
Тодруулга: Цочмог болон архаг мастит өвчний үед хэрэглэнэ.
39. МАРЧИН 13 /их улаан тан 13/
Чадал: Эс боловсорсон халууныг боловсруулахын хамт цусны халууныг анагаах, цус хөөрч агсахыг дарах
Хэрэглэх заалт: Цус ариусгаж, цус хөөрөхийг дарна. Цус хөөрч толгой өвдөх, нүд улайх ба цусны халуунд тустай
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж ууна.
Орц: Арүр, барүр, бримог, гажа, гандигар, гүндсамба, жүрүр, зод, лидэр, мана, мончар, цой, шунхан
Тодруулга: Нүд улайх, цээж хөшиж хөөрөх,хуян болон цусны даралт ихсэх өвчний үед хэрэглэнэ.
38. МАРТАН-11
Чадал: Цусны халууныг анагаах
Хэрэглэх заалт: Уушгины 8 өвчин, цусан хатгалгаа, нян, хижиг халуун, цус хямарсан, толгойн өвчин, сахуу боом, гүвдрүү, цусны халууныг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 2-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаад хөргөж ууна.
Орц: Арүр, барүр, башига, бримог, жүрүр, зажиг, зод, лаган, сроло, цой, шинар
Тодруулга: Уушгины цочмог үрэвсэл, цусан хатгалгааны үед хэрэглэхээс гадна уушгины хуучирсан халуун/коронагийн дараах фиброз-шилэнцэр/д удаан ууж хэрэглэх нь үр дүнтэй нь ажиглагдсан.
37. МАРВО-15
Чадал: Эс боловсорсон халуун, хямарсан халуун, цус шарын халуун, хижгийн халууныг арилгах, шар усыг хатаах
Хэрэглэх заалт: Хэрх, тулай, халуун шар усны өвчин, арьсанд тархсан нясуу, гөвдрүү зэргийг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж ууна.
Орц: Арүр, барүр, бойгар, бримог, шэрү, гажа, гандигар, жүр үр, зажиг, зод, лидэр, мана, сумаранз, талгадорж шунхан
Тодруулга: Үрэвсэл өндөртэй буюу хавдаж улайсан халуун ихтэй үений үрэвсэл болон цочмог тулай өвчний үед үр дүн сайтай.
36. МАНАГЧИНБУ
Чадал: Шарын халууныг анагаах, нян хөнөөх
Хэрэглэх заалт: Бор, үл шингэх, халуун шар болон мах шарлах өвчнийг анагаана
Хэрэглэх арга: Өглөө, өдөр 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Арүр, барүр, гиван, гүргэм, дэгд, жуган, жүрүр, ларьз, мана, пагрил, хонлэн
Тодруулга: Архаг, цочмог холецистит болон А,Б хэлбэрийн цочмог архаг бие шарлах өвчний үед хэрэглэнэ.
35. МАНА-4 /Цагаан тан/
Чадал: Эс боловсорсон болон хижгийн халууныг боловсруулах, халууныг арВИдуулахгүйгээр бадган хийг анагаана.
Хэрэглэх заалт: Хижиг, халууныг боловсруулж, цайвар бадган, бадган бор, хоосон халуун, цусан хатгалгыг анагаана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг /усанд давсгүй цайнд давсгүй хонины мах ясны шөлөнд/ буцалгаж ууна.
Орц: Гажа, гадигар, лидэр, мана,
Тодруулга: Ханиад томуу өвчний эхэн үед болон махбодыг тэгшитгэх/дархлааг сайжруулах/ зорилгоор хэрэглэнэ.
34. ЛИШЬ-6
Чадал: Хүйтэн хийг арилгах, илчийг сэлбэх, дурыг нээх, хорыг тайлах.
Хэрэглэх заалт: Уушгины өвчин, хоолойн халуун, хоолой хаагдах, амьсгал амаргүйтэх зэргийг анагаана. Дээш гүйгч хий уушгинд орсон үед Сороол 4 тангаар даруулж ууна. Хоолойд оршсон үед Гүнбрүм 7 той хольж утлага хийж, уулгах боломжтой.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан талх эмийг буцалсан бүлээн усаар даруулж ууна.
Орц: Арүр, ванжингарбо, жуган, лишь, руда, шинар
Тодруулга: Цочмог архаг ларингитын үед хэрэглэнэ.
33. ЛИДЭР 7
Чадал: Эс боловсорсон халууныг боловсруулж, өвчний ба тамирын цусыг ялгах, цус шарын болон хий халууныг анагаана.
Хэрэглэх заалт: Эс боловсорсон халуун, дагшуурын халуун, хижиг, уушгины халуун зэрэг өвчнийг анагаахад хэрэглэнэ.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа хоолны дараа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж ууна.
Орц: Арүр, барүр, дэгд, жүрүр, лидэр, мана, хонлэн
32. ИНДРА 4
Чадал: Шарын халууныг анагаах, нян нядлах
Хэрэглэх заалт: Гэдэс, олгой, савны халууныг хоцроолгүй арилгана.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж ууна.
Орц: Балига, бонгар, лаган, дүгмонин
Тодруулга: Цочмог гастроэнтерколитын үед хэрэглэнэ.
31. ИГҮҮШИН Чигтан
Чадал. Шархыг анагааж, хорын халууныг арилгана.
Хэрэглэх заалт: Амны хөндийн үрэвсэл, шүд, буйлны үрэвсэл, ходоодны шархлаа, улайлт, амьсгалын замын үрэвсэл, хуян, шар ус, цөсний замын үрэвслийн үед үрэвсэл намдаах, халуун бууруулах, шарх эдгээх, цэр ховхлох, хоолны шингэц сайжруулах, дархлаа дээшлүүлэх зорилгоор навч, цэцгийг хэрэглэнэ.
Хэрэглэх арга: Өдөрт 1-3 удаа 1-2 капсулыг задлан тан эмийг буцалгаж хөргөөд ууна.
Тодруулга: Мах, шөрмөс тасрах, бяцрах зэрэг эдийн гэмтэлд хэрэглэнэ.
